Posa ,bitkisel besinlerin sindirim sistemi tarafından parçalanamayan kısımlarıdır.
Posalı besinler , kan şekerinin yemekten sonra hızla yükselmesini engeller , kan yağlarının
düşürülmesine yardımcı olur, ayrıca kabızlık ve bağırsak hastalıklarının önlenmesinde etkilidir.
Kurubaklagiller(mercimek,nohut,fasulye,barbunya ),bulgur,buğday,yulaf,kepekli ekmek ve özellikle kabukları ile yenilebilen ve yenilemeyen tüm sebze ve meyveler posa açısından oldukça zengindir.
• Posa:
- Çiğnemeyi uyarır,böylece tükürük ve mide salgısını başlatır.
- Mideyi şişirir ve bir doygunluk hissi sağlar.
- Dışkı hacmini arttırır,bu durum kolonun içindeki basıncıda arttırır.
- Besinlerin bağırsaktan geçiş zamanını düzenler .
- Bağırsaktaki fermantasyon için malzeme olur.
- Çözünebilen posa midenin boşalmasını geciktirir,besin öğelerinin sindirim ve emilim hızını düşürür.
• Yüksek posalı ,diyet tüketen toplumların düşük posalı gıda ile beslenen, muhtemelen daha
az kalori alımı veya tokluk hissinin artışı ile ilişkili olarak şişmanlığın(obezite ) daha nadir görüldüğü bildirilmektedir.
Ayrıca bağırsak hastalıklarının önlenmesinde ve diabetin gelişmesinin engellenmesinde önemli rol oynamaktadır.
3- Diabetik bireylerin yağ alımı azaltılmalı ,yemeklerde kullanılacak yağ çeşidi olarak sıvı yağlar tercih edilmeli ve önerilen miktarların tüketilmesi sağlanmalıdır.
4- Yemek pişirme yöntemleri hakkında mutlaka bilgilendirilmeli ve görmeden alınan yağları azaltmak amacıyla yemeğin yağ içeriğini arttıran hazırlama yöntemleri (kızartma , kavurma gibi) , ile yağ ve kolesterol içeriği yüksek besinlerden (yağlı et,balık,tavuk ,sakatatlar,yumurta sarısı, beyin, salam , sucuk pastırma , kaymak , krema , pasta, börek vb) sakınılmalıdır.
5- Tıbbi beslenme tedavisinde karbonhidrat ,protein,ve yağdan gelecek oranları önerilen ilkelere uygun olmalıdır.
6- Diabet ile birlikte gelişen çeşitli komplikasyonları engellemek varsa hipertansiyon (yüksek tansiyon) tedavisine yardımcı olmak amacıyla tuz alımı azaltılmalıdır.
Bir çok hazır besinden ve salamura edilmiş yiyeceklerden bulyon tabletlerinden uzak durulmalıdır.
7- Alkolden kaçınılmalıdır..
8- Tıbbi beslenme tedavisi sağlıklı beslenmeye de elverişli olması için, her gün çeşitli yiyeceklerden tüketilmesini sağlayacak şekilde planlanmalıdır.
9- Besin değeri yönünden, birbiri yerine geçebilen besinlerden oluşan besin grupları , diabetik hastalara sağlıklı beslenebilmek için besin seçimlerinde kolaylık sağlar.
10- Diabetik hastanın mevcut kilosu değerlendirilerek şişman ise ,normal ağırlığına erişecek kadar zayıflatılması tedavi açısından oldukça yararlıdır.
11- Önerilen miktarlardan fazla protein alınması ileride böbrek bozukluklarının gelişmesini kolaylaştırabilir. Bireyin gereksinmesi kadar proteini bitkisel ve hayvansal kaynaklı olarak çeşitli besinlerden alması için eğitim verilmelidir.
12 – Glisemik indeksi düşük besinler tedavi planında bulunmalıdır.
Glisemik indeks nedir?
• Her bir besinin yemekten sonra kan şekerini yükseltme hızları farklıdır.
Genellikle posalı yiyecekler kan şekerini hızla yükseltmezler ,yani glisemik indeksleri düşüktür ( Kuru fasulye , nohut,mercimek,bulgur,buğday,yulaf ezmesi,kepekli ekmek,elma,armut , portakal gibi besinleri glisemik indeksi düşüktür.)
Oysa beyaz ekmek ,pirinç , patates, kurutulmuş meyvelerin glisemik indeksleri yüksektir ,kan şekerini hızla yükseltirler.
Besin ne kadar rafine edilmişse ve basit karbonhidrat içeriği yüksek ,posa içeriği düşükse glisemik indeks artar.
Glisemik indeksi yüksek besinler kan şekerini daha hızlı ve daha fazla yükselteceğinden , diabette, tıbbi beslenmesinde de daha az yer verilmelidir.
|